Pod koniec kwietnia br., społeczność ukraińska w Polsce będzie wspominać smutną rocznicę 70-lecia akcji „Wisła”, która rozpoczęła się 28 kwietnia i trwała do końca lipca 1947 roku.
W wyniku tej wojskowej akcji, zorganizowanej przez ówczesną komunistyczną państwową Służbę Bezpieczeństwa, z ojczystych stron: Łemkowszczyzny, ziemi przemyskiej, jarosławskiej, tomaszowskiej, hrubieszowskiej, chełmskiej oraz lubaczowskiej, wysiedlono około 150 tysięcy osób, w celu ich szybkiej i całkowitej asymilacji.
Wcześniej, w latach 1944-46, dokonano wysiedlenia blisko pół miliona ludzi na radziecką Ukrainę. Po tym wszystkim sytuacja Ukraińców w Polsce diametralnie się zmieniła. Rodzinne ziemie od Łemkowszczyzny aż po ziemię lubaczowską, chełmską i hrubieszowską, zostały osierocone: spalone i opuszczone cerkwie, wsie, chaty; zapuszczone i porzucone cmentarze, z doczesnymi szczątkami chowanych tam od stuleci bliskich. Nastała cisza, w której nie było już słychać ni ojczystego języka, ni modlitwy, ni pieśni.
Na ziemiach przesiedlenia zaś, zapanowała rozpacz i słychać było płacz za utraconą ojczyzną i zabronioną rodzimą Cerkwią. Ludzi ogarnął smutek i ból, wywołany ciężkimi warunkami życia w cudzych, często zniszczonych domach, uwięzieniem członków rodzin, śmiercią bliskich oraz świadomością, że wszyscy zostali skazani na przymusową, szybką i całkowitą asymilację, jaka miała się stać faktem w ciągu maksimum 20 lat.
W kwietniu minie 70 lat od momentu, kiedy nasze ojczyste strony zostały osierocone, a naszemu narodowi, przemocą wyrwanemu z macierzystej ziemi, przyszło żyć na obczyźnie i co dzień walczyć nie tylko z zewnętrznymi uwarunkowaniami, ale często z samym sobą, by zachować duchową spuściznę przodków.
Apelujemy do wszystkich naszych wiernych, aby pod przewodnictwem swoich biskupów i proboszczów godnie uczcili w tym roku 70. rocznicę Akcji „Wisła”.
Zachęcamy i polecamy wszystkim:
28 kwietnia, czyli w dzień, kiedy rozpoczęła się Akcja „Wisła” w 1947 r., w naszych cerkwiach odprawić Panachydy [Nabożeństwa Żałobne] za ofiary Akcji „Wisła” oraz wszystkich, którzy w wyniku tej akcji umarli na obczyźnie, i byli pochowani daleko od swojej ojczystej ziemi;
- w piątek 28 kwietnia, o godzinie 18.00, w oknach swoich mieszkań, postawić zapaloną świeczkę na znak pamięci o tych, którzy w 1947 roku byli przymusowo wygnani ze swoich domów;
- w niedzielę 30 kwietnia, w obecności całej wspólnoty parafialnej, wspomnieć na Boskiej Liturgii i odprawić Panachydę za ofiary Akcji „Wisła” oraz wszystkich wysiedleńców, którzy byli pochowani daleko od swojej ojczystej ziemi;
- korzystając z obecności wśród nas, niestety coraz mniejszej liczby, naocznych świadków Akcji „Wisła”, wszędzie gdzie jest taka możliwość, w ciągu 2017 roku, od kwietnia do lipca, urządzać spotkania z nimi i okazać im szacunek, poprzez wręczenie symbolicznych kwiatów oraz udzielenie głosu;
- tam, gdzie posiadamy własne parafialne świątynie, przygotować tablice upamiętniające 70 rocznicę Akcji „Wisła” i umieścić je na ścianach budynków cerkiewnych;
- dołożyć wszelkich starań, aby delegacje z poszczególnych parafii przybyły na Świętą Górę Jawor, gdzie w piątek, 21 lipca, będą miały miejsce główne, ogólnocerkiewne uroczystości związane z 70 rocznicą Akcji „Wisła”;
- wziąć udział w Boskiej Liturgii, która będzie odprawiana w niedzielę 23 lipca na „Watrjanym Polu” w Zdyni, przy czym zachęcamy, aby poprzedzić to pielgrzymką do rodzinnych wsi, cerkwi oraz cmentarzy;
- rocznicy Akcji „Wisła” poświęcić główne uroczystości odpustowe w obydwu naszych eparchiach: w sobotę 15 lipca – w Chrzanowie oraz w niedzielę 24 września – w Białym Borze;
- wszystkie inne tegoroczne parafialne uroczystości wykorzystać jak czas zadumy nad smutnymi wydarzeniami, które 70 lat temu boleśnie dotknęły nasz naród;
- dołożyć starań, aby we wszystkich naszych domach znalazło się miejsce na kopię ikony Matki Boskiej ze Świętej Góry Jawor, która po długich latach starań, znowu jest własnością naszej Cerkwi.
Chociaż mija już siedemdziesiąt lat od czasu kiedy nasi przodkowie byli zmuszeni, ze łzami w oczach, porzucić swoje domy oraz swoją ziemię ojczystą, nie możemy zapominać o tym, co się wtedy stało i co do chwili obecnej jest bolącą raną, która pochłania nas jako naród, razem naszą historią, kulturą, wiarą, językiem a także tradycją. Wspominając smutne wydarzenia z przeszłości, jeszcze usilniej zachęcajmy wszystkich do uświadomienia sobie przy tej okazji swojego pochodzenia, historii swojego narodu oraz swojej wyznaniowej i narodowej identyfikacji.
Pomimo, bez wątpienia, ogromnych strat duchownych, kulturowych, cerkiewnych, narodowych oraz społecznych, które są bezpośrednią konsekwencją nieszczęsnej Akcji „Wisła”, dzisiaj, siedemdziesiąt lat później, jesteśmy mimo wszystko żywą Cerkwią i społecznością. Niektórym udało się nawet powrócić na swoje ziemie ojczyste, aby dawać tam świadectwo żywotności naszego narodu. Na ziemiach przesiedlenia, nie poddając się w ciągu tych 70 lat ciągłym procesom asymilacyjnym, staramy się czcić pamięć swoich przodków, nie zapominać o swoich korzeniach, języku ojczystym, pochodzeniu i robimy wszystko, aby swoją wiarę i miłość do tego, co rodzime przekazać następnym pokoleniom.
Świadectwem naszego zwycięstwa jest dzisiaj również to, że do naszych cerkwi i społeczności możemy wprowadzać nowo przybyłych z Ukrainy braci i siostry, zmuszonych przez uwarunkowania ekonomiczne oraz polityczne, a także wojnę na wschodzie Ukrainy, do porzucenia swojej ojczyzny. Między innymi w Polsce, szukają oni dla siebie pracy, szkoły, a często także nowego miejsca stałego zamieszkania. Mamy nadzieję, że nasze wspólne działania oraz zrozumienie spuścizny przodków, pozwolą społeczności ukraińskiej w Polsce na nowo się odrodzić oraz z nadzieją dawać świadectwo swojej wiary i miłości do tego, co ojczyste.
Zapraszamy wszystkich do modlitewnego uczczenia 70 rocznicy Akcji „Wisła” i żywimy nadzieję, że spotkamy się na ścieżkach pielgrzymek do naszych stron rodzinnych, od Łemkowszczyzny, poprzez ziemię przemyską, jarosławską, lubaczowską, tomaszowską aż do hrubieszowskiej i chełmskiej.
Udzielając arcypasterskiego błogosławieństwa,
abp Eugeniusz Popowicz
Metropolita Przemysko-Warszawski
Metropolita Przemysko-Warszawski
+ Włodzimierz R. Juszczak, OSBM
bp Wrocławsko-Gdański
bp Wrocławsko-Gdański