25-lecie parafii greckokatolickiej w Braniewie

Dostojną rolę gospodarza pełnił proboszcz parafii- ks. Piotr Hudko. Jubileuszowej liturgii przewodniczył arcybiskup Eugeniusz Popowicz, metropolita przemysko-warszawski Kościoła grekokatolickiego w Polsce, koncelebrowali księża greckokatoliccy- ks. Artur Masłej ( Parafia Św. Michała w Pieniężnie ), ks. Jan Łajkosz ( Parafia Podwyższenia Krzyża Świętego w Górowie Iławeckim), ks. Julian Krawiecki ( parafia grekokatolicka p.w. św. Apostoła Andrzeja w Bartoszycach ), ks. Witalis Leończuk ( Parafia Prawosławna p.w. Przemienienia Pańskiego w Braniewie), ks. Leszek Galica ( rzymskokatolicka Parafia św. Katarzyny w Braniewie),ks. Piotr Gaborczak (parafia p.w. Św. Trójcy w Dzierzgoniu), ks. Bohdan Kruba (Warszawa ).

Zresztą, w wielu momentach, w wystąpieniach dostojników świeckich (Miron Sycz, wicemarszałek Województwa Warmińsko- Mazurskiego, Jan Bobek, przewodniczący Sejmiku Województwa Warmińsko- Mazurskiego, Leszek Dziąg, Starosta Braniewski, Tomasz Sielicki ,wójt gminy Braniewo, Jerzy Butkiewicz, pełnomocnik Burmistrza Miasta Braniewa Moniki Trzcińskiej) i duchownych,a w szczególności w homilii władyki, nie brakowało wymownych akcentów ekumenicznych. A głównym przesłaniem wystąpień była tolerancja, wzajemna życzliwość, umacnianie tożsamości narodowej i religijnej Ukraińców, a także „ wzorcowe”, jak to określił władyka, relacje polsko-ukraińskie na Ziemi Braniewskiej.

To dzięki waszym babciom i dziadkom, których nie złamał zły los dzisiaj możemy modlić się po swojemu, w swoim języku, dzięki nim możemy rozwijać swoją kulturę, umacniać narodową i religijną tożsamość – podkreślił w homilii władyka. W imieniu gospodarzy władyka wyraził serdeczne podziękowania proboszczowi parafii ks. Piotrowi Hudko za zaangażowanie i trud włożony w organizację remontu świątyni, a władzom samorządowym i społeczności lokalnej za wsparcie materialne i moralne.

Oprawę wokalno-muzyczną zapewnił chór, działający przy parafii greckokatolickiej pw. św. Bartłomieja i Opieki Najświętszej Maryi Panny w Gdańsku. Chór pod kierownictwem Oresta Michalika ( w chórze także ojciec Roman Michalik, obaj członkowie sławnego chóru „ Żurawli”), ogromną część liturgii wypełnił śpiewem. Bowiem zgodnie z tysiącletnią tradycją w cerkwi śpiewa chór, śpiewają wierni, śpiewa kapłan. A życzeniowa fraza „ mnohaja lita”, której przesłanie jest podobne do polskiego „sto lat”, pobrzmiewała kilkunastokrotnie.

Oczywiście nie obyło się bez przywołania kontekstu deportacyjnej akcji„ Wisła” ( w tym roku społeczność ukraińska obchodzi 70-tę rocznicę ), w wyniku której w roku 1947 na teren powiatu braniewskiego przymusowo przesiedlono z terenów południowo-wschodniej Polski ok. 1750 rodzin ukraińskich z ok. 6600 osobami.
Formalnie parafia greckokatolicka w Braniewie zaczęła funkcjonować z początkiem lutego 1992 roku. Jednakże symptomy życia religijnego Ukraińców pojawiły się znacznie wcześniej.

Gdyby tak sięgnąć do zupełnie głębokiej historii należałoby wspomnieć nazwiska metropolitów kijowskich, którzy na początku 17-go wieku studiowali w Braunsbergu (obecnie Braniewo), w sławnym ongis Liceum Hosianum . Były to znane postaci m.in.: Józef Wemianin Rutski, Rafał Korsak , Michał Rahoza , Gabriel Kolenda. Było jeszcze kilkudziesięciu biskupów unickich, którzy kształcili się w Braunsbergu - Braniewie. Powojenne ukraińskie , zorganizowane życie religijne zaczęliśmy animować u schyłku lat 80-tych. Najpierw podjęliśmy próbę „ dogadania” się z polskim duchowieństwem, aby pozwolono nam odprawiać msze greckokatolickie w którymś z kościołów lub w klasztorze. O takiej zgodzie nie było mowy.

Wówczas rozważaliśmy możliwość budowy swojej świątyni w obrębie miasta lub na jego obrzeżach. Nawet rozpatrywaliśmy wariant adaptacji na potrzeby wiernych kaplicy św. Rocha położonej na cmentarzu komunalnym przy ul. Olsztyńskiej. Gdy w 1988 roku uroczyście obchodziliśmy 1000-lecie chrztu Rusi, uzyskaliśmy zgodę na odprawienie mszy św. w kościele Św. Krzyża przy Nowopasłęckiej. Przełożony zakonu Ojców Redemptorystów ze zrozumieniem podszedł do naszych aspiracji i dał zgodę na odprawienie milenijnej mszy.
We mszy św. wzięło udział ok. 500 osób, co wskazywało na pilną potrzebę utworzenia parafii greckokatolickiej w Braniewie. Taka możliwość pojawiła się w roku 1990, kiedy po licznych naszych interwencjach wskazano do przejęcia Kościół Św. Trójcy, spełniający wówczas rolę domu przedpogrzebowego. O przekazaniu kościoła na potrzeby cerkwii greckokatolickiej przesądziła zdecydowana postawa biskupa warmińskiego Edmunda Piszcza oraz starania księdza Juliana Gbura. W dniu 15-lutego 1992 roku, w święto –Stritennia Hospodnie, odbyła się uroczysta msza, inaugurując utworzenie parafii greckokatolickiej p.w Św. Trójcy w Braniewie.

Msze z udziałem ok. 300 osób koncelebrował arcybiskup Jan Martyniak, wówczas metropolita przemysko-warszawski Ukraińskiej Cerkwii Greckokatolickiej w Polsce. Pierwszym proboszczem parafii został ks. Julian Gbur ( studiował w seminarium Księży Werbistów w Pieniężnie, w 1994 roku został biskupem pomocniczym Lwowa, później biskupem greckokatolickim w miejscowości Stryj na Ukrainie, zmarł 24.03.2011r. w wieku 69 lat, pochowany w Stryju). W lipcu 1994 r. parafię objął ks. Artur Masłej, natomiast w lipcu 2002 r. parafię przejął ks. Piotr Hudko. W międzyczasie w zastępstwie czasowo funkcję duszpasterskie spełniali ks. Darij Wowk, ks. Bogdan Panczak. Natomiast gościnnie koncelebrowali msze m.in.: ks. Krzysztof Błażejewski ( rodem z pobliskiego Pęciszewa, wyświecony przez biskupa Martyniaka w Braniewie), ks. Bogdan Puszkar z Monachium, ks. Michał Bundz z USA, ks. mitrat Andrzej Sroka, ks. Jan Hałuszka, ks. Jan Łajkosz.

Niemałą roję w działalności duszpasterskiej odegrały siostry Wasylianki – Siostra Magdalena, Siostra Anna, Siostra Ołena, Siostra Monika, które dzielnie wspierały kapłanów w ich posługach.

Sama parafia liczy ok. 70 rodzin. Przy okazji większych uroczystości cerkiewnych w świątyni bywa ok. 200 wiernych. W naszej Cerkwi Msze odprawiane są w języku ukraińskim. Wierni uczestniczą we wszystkich ważnych wydarzeniach związanych z kulturą i historią Ukraińców. W cerkwi przypomina się ważne wydarzenia z ukraińskiej historii np. uzyskanie niepodległości przez Ukrainę, akcję „ Wisła”, rocznicę Hołodomoru na Ukrainie w latach 30-tych, rocznicę urodzin ukraińskiego wieszcza Tarasa Szewczenki, metropolity Andrzeja Szeptyckiego i wiele innych, odprawiane są panachydy za ofiary ukraińskie. Za pośrednictwem cerkwii prowadzimy różne akcje społeczne, informacyjne, edukacyjne, protestacyjne, podejmujemy inicjatywy podnoszące świadomość i tożsamość narodową i religijną Ukraińców.

Niestety nieubłagany upływ czasu odcisnął swoje piętno na naszej świątyni, gotyckim zabytku architektury z XV wieku, który wymaga dalszych prac remontowo-renowacyjnych. Grekokatolicka wspólnota stoi przed ogromnymi wyzwaniami, pozostając w wierze o życzliwości i wsparciu ludzi dobrej woli.

Jarosław Keller