Dzisiaj jest piątek, 29 marca 2024. Imieniny Marka, Wiktoryny, Zenona

WiN i UPA: wspólny atak na Hrubieszów

2011-09-08 22:00:00 (ost. akt: 2011-09-08 22:06:09)
Jewhen Sztendera z ambasadorem Ukrainy w Kanadzie

Jewhen Sztendera z ambasadorem Ukrainy w Kanadzie

Autor zdjęcia: mfa.gov.ua

Czas "od rzezi wołyńskiej do Akcji Wisła" to jeden to najbardziej bolesnych okresów w dziejach stosunków polsko - ukraińskich. Jednak nawet wtedy Ukraińcy i Polacy próbowali się porozumieć. W 1946 roku oddziały WiN i UPA opanowały Hrubieszów i rozbiły tam więzienie.

W drugiej połowie 1944 roku dowództwo AK w powiatach tomaszowskim i hrubieszowskim zaczęło poszukiwać porozumienia z UPA. AKowcy rozumieli, że walka na 2 fronty nie ma sensu. Podobnie myśleli niektórzy dowódcy UPA. W grudniu 1944 r. komendant lwowskiego okręgu UPA, płk. „Woronyj” przysłał do działających w lubelskim oddziałów UPA Jewhena Sztenderę z rozkazem nawiązania kontaktu z polskim podziemiem.

Do rozmów doszło 21 maja 1945 r. we wsi Ruda Różaniecka. Pośrednikami byli katoliccy i prawosławni księża. Zawarto wtedy lokalne porozumienie pomiędzy WiN i UPA. Obie strony zobowiązały się do zaprzestania ataków na ludność cywilną. Podzielono zamojszczyznę na strefę wpływów WiN i UPA. Postanowiono także współpracować w walce z UB, NKWD i KBW. We wrześniu 1945 r. porozumienie to zostało rozszerzone na Chełmszczyznę i Podlasie


6 kwietnia 1946 r. przeprowadzono pierwszą wspólną akcję bojową, zdobywając razem stację kolejową w Werbkowicach. Jednak najgłośniejszym efektem spotkania w Rudzie był wspólny atak oddziałów WiN I UPA na Hrubieszów. W nocy z 27 na 28 maja 1946 roku około 400 żołnierzy UPA i WiN zaatakowało miasto. Głównym celem było rozbicie więzienia UB (WiN) i likwidacja sowieckiej komisji przesiedleńczej zajmującej się wywożeniem Ukraińców do ZSRR (UPA).


Akcja rozpoczęła się o godzinie 1.30 w nocy od ataku na siedzibę UB, koszary NKWD, komisję wysiedleńczą i posterunek MO. Żołnierzom WiN udało się zdobyć budynek UB i uwolnić więźniów. W sumie uwolniono 20 więźniów, z czego 5 Ukraińców. Nie udało się zdobyć komendy MO. Szturmowały ja połączone siły UPA i WiN. W pozostałych przypadkach Polacy i Ukraińcy atakowali oddzielnie. Było to spowodowane względami logistycznymi, ale przede wszystkim ogromną nieufnością.

W Hrubieszowie stacjonował 5 pułk LWP. Żołnierze nie wzięli jednak udziału w walce. Ich dowódcy ograniczyli się do wysłania zwiadu, któremu towarzyszył por. Wojciech Jaruzelski, pomocnik szefa sztabu pułku do spraw rozpoznania.

Żołnierze WiN wycofali się z miasta bez problemu. Natomiast za żołnierzami UPA ruszył pościg sowieckiego NKWD. Sowiecki zaatakowali jeden z oddziałów UPA. Pod huraganowym ogniem Ukraińców grupa pościgowa wycofała się.

Straty biorących udział w ataku na Hrubieszów oddziałów były niewielkie. W samym mieście poległo dwóch Ukraińców, w trakcie odwrotu trzech kolejnych. Po stronie WiN nie było zabitych. Według oficjalnych danych NKWD straciło 10 ludzi, WOP 5, PPR i UB po dwóch.


PO LATACH

Po stronie polskiej gorącym zwolennikiem porozumienia polsko - ukraińskiego był Marian Gołębiewski, żołnierz Kedywu AK we wschodniej Lubelszczyźnie. To on przewodził polskiej delegacji w czasie rozmów w Rudzie w 1945 roku. Po rozwiązaniu AK pozostał w podziemiu w nowo utworzonej organizacji WIN. Aresztowany w 1946 roku. Zwolniony w 1956 roku. W 1971 roku skazany na 4,5 roku wiezienia za udział w działaniach "Ruchu", podziemnej organizacji niepodległościowej działającej w latach 1966-70.


Marian Gołębiewski,
"Przegląd Polski". I987 r. :
Nie bez pewnej dumy mogę dziś powiedzieć, iż to, co obecnie dla wielu staje się oczywiste - współpraca polsko-ukraińska - już ponad 40 lat temu realizowałem. Podjąłem inicjatywę odmienienia wrogich stosunków pomiędzy naszymi narodami w sytuacji, którą dziś z trudem wielu będzie mogło zrozumieć.


Atakiem ze strony UPA na Hrubieszów dowodził Jewhen Sztendera (Євген Штендера) w 1946 roku dowódca Odcinka Taktycznego UPA „Danyliw”. W 1948 roku z grupą żołnierzy UPA przebił się do Niemiec. Od 1975 roku redagował serię "Litopys UPA", gdzie są publikowane dokumenty i materiały dotyczące historii Ukraińskiej Powstańczej Armii.

Jewhen Sztendera,
Zeszyty Historyczne 1985:
Okazało się, ze po obu stronach istnieje wielu ludzi, którzy szczerze pragną pokojowego porozumienia i trwalej współpracy pomiędzy narodami polskim i ukraińskim. Można tylko żałować, że wielu z tych ludzi zginęło na polu bitwy lub w komunistycznych wiezieniach.

czytelnik

Komentarze (17) pokaż wszystkie komentarze w serwisie

Dodaj komentarz Odśwież

Zacznij od: najciekawszych najstarszych najnowszych

Dodawaj komentarze jako zarejestrowany użytkownik - zaloguj się lub wejdź przez FB

  1. Paranoja #2508791 | 91.233.*.* 27 maj 2018 13:45

    Porozumienie WIN z UPA pomimo kikuset tysięcy Polaków zamordowanych na Wolyniu , pomordowanych ludzi w Bieszczadach ,na Lubelszczyxnie , SS-Galizien itd nazywa sie elegncko "rozejmem i i koniecznoscia i jeszcze się podaje jako wzór rozszadku i braterskiej przyjaxni wobec wroga -tzw komuny czyli zapomniec o zbrodniach od dziś jesteśmy przyjaciólmi, z kolei to samo co zrobiła sptrona przeciwna czyli pomimo katynia i wywózek porozumienie wobec wspólnego wroga hitlerowskich Niemiec , wspólne oswobodzenie kraju spod strasznej okupacji hitlerowskiej 9wspomaganej przez formacje ukraińskie w najbardziej krwawych akcjach) nazywa się zdradą , burzy pomniki i opluwa ludzi kórzy wrócili z berlina. Bohaterami sa ci co strzelali zza wegła , dezerterowali z wojska i porozumiewali się ze zbrodniarzami z UPA czytają ten artykul nie wiem czy śmiac się czy płakac.Odrobina przyzwoitości od autora byłaby jednak wymagana.

    Ocena komentarza: warty uwagi (4) ! - + odpowiedz na ten komentarz

  2. Polak #2211456 | 83.10.*.* 28 mar 2017 22:15

    UPA to terrorystyczne ugrupowanie do którego należeli zezwierzęcone bestie mordujące nawet maleńkie dzieci tylko za to, że byli Polakami. Bandera, jestem z największych ukraińskich terrorystów, morderca i zbrodniarz dziś jest bohaterem Ukrainy. To nie do przyjęcia aby dzisiejsza Ukraina wspierała terroryzm!

    Ocena komentarza: warty uwagi (9) ! - + odpowiedz na ten komentarz

  3. Cichy #2088957 | 80.50.*.* 14 paź 2016 18:51

    Spotkanie Win i UPA 2 Maja 1945 nie odbyło się czasami w przysiółku Nowego Lublińca "Żary" ?

    Ocena komentarza: warty uwagi (1) ! - + odpowiedz na ten komentarz

  4. realista #1465685 | 88.156.*.* 20 sie 2014 21:54

    Tonący brzytwy się chwyta. Wyszukujecie jakieś mało istotne fragmenty z historii, często je przeinaczacie, podając je w korzystnym dla Ukraińców świetle. Kogo chcecie przekonać do współczesnej (szczególnie zachodniej) Ukrainy, skansenowego i ksenofobicznego Banderlandu (sami organizujecie na Wołyniu nacjonalistyczno- faszystowski festiwal o nazwie "Bandershtat") gdzie czci się jako bohaterów zbrodniarzy i morderców 180 000 Polaków na Wołyniu i w Galicji, głównie kobiet, dzieci i starców (AK banderowcy się bali) brukając cześć ofiar tego ludobójstwa.

    Ocena komentarza: warty uwagi (9) ! - + odpowiedz na ten komentarz

  5. Kresowinin #1196947 | 89.230.*.* 13 wrz 2013 21:15

    ZA TEN HANIEBNY CZYN - wspólny napad UPA i WiN na Hrubieszów, tych co zdradzili ofiary rzezi UPA na Wołyniu, nie powinno się teraz nazywać "ŻOŁNIERZE WYKLĘCI", A ŻOŁNIERZE PRZEKLĘCI po wsze czasy, bo to była podłość i zdrada godności Polski i Polaków.

    Ocena komentarza: warty uwagi (16) ! - + odpowiedz na ten komentarz pokaż odpowiedzi (1)

    1. emeryt do Galahada #999944 | 62.152.*.* 23 lut 2013 21:26

      Nie "ubeckich zdrajców" tylko Polaków o innych przekonaniach politycznych lub zwyczajnych prostych ludzi widzących szansę pracy w zrujnowanym kraju. Czy tylko tacy jak ty mają prawo do poglądów ? Ludzi o innych poglądach można mordowac ? Gdyby rządził Rząd pod egidą AK czy WIN to partyzantkę o poglądach lewicowych czy każdych innych strzelającą zza węgła do rządowych funkcjonariuszy głaskałby po główce czy skracałby o główkę ? Myślę że robiłby to drugie jak przykładowo robiły to zza węgła NSZ. Dziś IPN nazywa ich bohaterami bo np zastrzelili kierowcę ciężarówki wiozącej towar do wiejskiego sklepiku GS. W walce o władzę obie strony nie przebierały w środkach. Życie nie jest tylko białe czy czarne. Jest szare.

      Ocena komentarza: warty uwagi (17) ! - + odpowiedz na ten komentarz pokaż odpowiedzi (1)

      1. pinokio #411082 | 178.235.*.* 16 paź 2011 12:34

        tez mi pojednanie dla mordowania polakow,win upadl nisko .

        Ocena komentarza: warty uwagi (23) ! - + odpowiedz na ten komentarz pokaż odpowiedzi (1)

        1. I-R #397079 | 46.113.*.* 1 paź 2011 21:35

          Dobrze, że ktoś to wrzucił. Warto dodać, że próby porozumienia były podejmowana przez polskie i ukraińskie podziemie jeszcze w latach 1942-43, ale nie można było pogodzić kilku kwestii. Nie jest to jakaś próba rehabilitacji kogokolwiek - to są fakty i zaprzeczanie im jest niczym innym jak powtarzaniem propagandy komunistycznej.

          Ocena komentarza: poniżej poziomu (-4) ! - + odpowiedz na ten komentarz

        2. W #392399 | 82.139.*.* 26 wrz 2011 21:33

          Czy to " ipn" znalazł te dwie zbrodnicze organizacje?

          Ocena komentarza: warty uwagi (7) ! - + odpowiedz na ten komentarz

        3. warszawiak #375992 | 83.24.*.* 10 wrz 2011 22:42

          Szacunek za projekt, ale robicie to nieumiejętnie. Znam tę historię ataku na Hrubieszów, po prostu rozejm taktyczny. Nic więcej, który i tak jest wodą na młyn ... Ostatnio w wikipedii zobaczyłem wiele rozbudowanych komentarzy o osadach bieszczad. Komentarze dziecinne - "we wsi baza UPA", co "naraziło ją na ataki Wojska Polskiego". "Brak dowodu udziału w atakach na ludność polską". Śmieszna próba posłużenie się zasadą, że nieistotne czy głęboki i prawa, ważne, że napisane. Spotęgowanej przez internet... Myślących nie przekonacie, tylko wywołacie uśmiech politowania ... Nie myślących, szans przekonać nie macie bo działa resentyment. Ale próbujcie, bracie Ukraińcy.

          Ocena komentarza: warty uwagi (3) ! - + odpowiedz na ten komentarz

        4. Tu nie ma znaku równości #375366 | 95.160.*.* 10 wrz 2011 09:56

          RZEZ Wołyńska-pomordowani niewinni ludzie,kobiety i dzieci!AKCJA Wisła-przesiedlenie ludności ukraińskiej z terenów dzisiejszych Bieszczad.Z domów tzw.kurnych hat.Które dzis można jeszcze ,,podziwiać,, w skansenie Sanockim.Czyli dziś jak chce może wrucic w rodzinne strony i mieszkać w spokoju.A kto zwróci zycie pomordowanym w rzezi wołyńskiej!niewinnymkobietom i dzieciom!

          Ocena komentarza: warty uwagi (30) ! - + odpowiedz na ten komentarz

        5. znawca tematu #375356 | 77.115.*.* 10 wrz 2011 09:40

          Wczorajsi bandyci stroją się dzisiaj w piórka obrońców demokracji. Komu chcą zamydlić oczy ?

          Ocena komentarza: warty uwagi (14) ! - + odpowiedz na ten komentarz

        6. Rastek #374134 | 89.228.*.* 8 wrz 2011 22:09

          Fajny tekst. Warto szukać tego co łączy. Co dzieli znaleźć jest bardzo łatwo...

          Ocena komentarza: warty uwagi (2) ! - + odpowiedz na ten komentarz